Brestir: Kvenkyns gerendur kynferðisofbeldis

Mig langar að taka ofan fyrir aðstandendum fréttaskýringaþáttarins Bresta á Stöð 2. Fyrsti þáttur annarara þáttaraðar var sýndur þann 23. mars sl.

Umfjöllunarefni þáttarins: ,,Kvenkyns gerendur kynferðisofbeldis“, hvorki meira né minna.

Það hefði verið hægt að klúðra þessari umfjöllun á svo ótal marga vegu og það hefði verið svo dæmigert fyrir tíðarandann í dag. Ein leið til þess hefði verið að byggja umfjöllunina á viðtölum við Stígamótakonur eða aðra þá femínista sem byggja starf sitt á þeirri brjálæðislegu hugmynd að kynferðisofbeldi sé tæki sem karlar nota til að halda konum undirsettum körlum. Einskonar verkfæri feðraveldisins sem sé viðurkennt af nægjanlega stórum hluta karlmanna til að það fái þrifist.

Mér til ómældrar ánægju var ekki einu sinni talað við femínista í þættinum. Samtökin Stígamót voru aðeins nefnd á nafn til að undirstrika getuleysi samtakanna til að styðja við þolendur kvenkyns gerenda. Það hljóta jú allir að sjá að samtök sem nálgast þennan vanda út frá áðurnefndum kenningum kynjafræðinnar, vilja ekki og geta ekki horfst í augu við þá staðreynd að konur beiti fullorðið fólk og börn kynferðislegu ofbeldi. Það beinlínis grefur undan hugmyndafræðilegum, og þar með fjárhagslegum, grunni starfseminnar.

Ég er varla einn um það að finnast það beinlínisi siðlaust að opinberu fé sé varið til samtaka sem viljandi mismuna stórum hópi þolenda með þessum hætti. Í þættinum er einmitt nefnt dæmi um að karlkyns þolanda sem, þegar hann leitaði til Stígamóta, var vísað frá og tjáð að þetta væri ekki staður fyrir hann. Á öðrum stað segir karlmaður, þolandi, frá því þegar hann fyrst tjáði annari manneskju frá ofbeldinu sem hann hafði mátt þola. Áheyrandinn, miðaldra kvenkyns félagsráðgjafi, spurði hann um leið að því hvort hann sjálfur hefði girnd til barna. Hugsið ykkur.

Í þættinum er vitnað til Meistaraprófsritgerðar Hilmars Jóns Stefánssonar ,,Drengir sem verða fyrir kynferðislegu ofbeldi í æsku af hálfu kvenna„. Tilvitnanir í ritgerðina undirstrika vel hversu illa það hefur reynst þolendum kvenkyns gerenda, og kannski samfélaginu í heild, að hafa treyst femínistum fyrir hinni svokölluðu baráttu gegn kynferðisofbeldi:

,,Innan fræðasamfélagsins hefur verið ákveðin afneitun gagnvart því að konur geti verið gerendur KOF [Kynferðislegs Ofbeldis]. Kenningar, sem eru til um KOF, hafa flestar verið þróaðar með karlkyns gerendur í huga en tilraunir hafa verið gerðar til að færa kenningarnar beint yfir á kvenkyns gerendur með misjöfnum árangri. Samkvæmt rannsókn um kynferðislega þvingun (e. sexual coercion) hjá konum og körlum beittu konur og karlmenn kynferðislegri þvingun í svipuðum mæli“

Aukinheldur:

,,Kynferðislegt ofbeldi gagnvart börnum þar sem gerandinn er kona var talið vera svo sjaldgjæft að lengi vel var litið fram hjá því af vísindasamfélaginu. Á Íslandi hafa kvenkynsgerendur í kynferðisbrotum lítið sem ekkert verið rannsakaðir. Í námsritgerðum um kynferðisbrot er aðallega fjallað um kynferðisbrot þar sem karlmenn eru gerendur. Jafnvel í ritgerðum sem fjalla um tíðni og afleiðingar kynferðislegs ofbeldis er oft ekki nema ein setning eða ein lítil málsgrein um kvenkynsgerendur. Sú umfjöllun er oft og tíðum á þann veg að karlmenn séu í miklum meirihluta eða sjaldgjæft sé að kvenmenn fremji slíka glæpi“

Varðandi tíðni kynferðisbrota kvenna gegn börnum vil ég benda á að við vitum andskotann ekki neitt um það. Ekki frekar en við höfðum tilfinningu fyrir tíðni brota karlkyns gerenda áður en vitundavakning átti sér stað í þeim efnum. Hugmyndir okkar um tíðni þessara brota væru án efa allt aðrar ef búið væri að auglýsa eftir fórnarlömbum kvenna í öðrum hverjum fréttatíma síðan á áttunda áratug síðustu aldar og ausa peningum í úrræði sem beindust að þolendum þeirra einum.

Það eina sem ég gæti sett út á þáttinn eru einmitt fullyrðingar um tíðni brota eftir kynjum (það og þegar einn viðmælandinn segir að karlmenn séu í heild sinni tilfinningalega vanþróaðir. Nokkuð sem mér finnst lýsa óþolandi fordómum). Fullyrt er á afdráttarlausan hátt að karlmenn séu í yfirgnæfandi meirihluta gerenda og að karlar sem upplifað hafa kynferðisofbeldi, sem drengir af hendi konu, séu fámennur hópur.

Þetta er þrástef sem í raun er gegnumgangandi í allri kynjaumræðu í dag. Sú hugmynd að konur séu góðar og karlmenn vondir. Alvöru rannsóknir á t.d. heimilisofbeldi sýna t.a.m. að mikill kynjamunur er alls ekki raunin. Það verður því áhugavert að sjá hvaða upplýsingar verða komnar fram og hver skoðun okkar verður á þessu eftir, segjum tuttugu ár eða svo.

Undir lok þáttarins segir orðrétt: ,,Í gjörvallri réttarsögu Íslands hefur ein kona verið dæmd fyrir kynferðisbrot. Það var árið 2007 fyrir brot gegn fullorðinni vinkonu sinni“.

Hugleiðið þetta næst þegar þið heyrið femínista tala um að ofbeldi hverskonar gegn konum sé ,,falið vandamál“. Spekúlerið jafnvel aðeins í því hvort þið teljið líklegt að femínístahreyfingin liti á það sem gæðastimpil á íslensku samfélagi ef aðeins einn karlmaður hefði hér verið dæmdur fyrir kynferðisbrot.

Lokaorð þáttarins eru mögnuð fyrir margra hluta sakir. Einkum finnst mér gaman að sjá sálarmorðsþvættinginn jarðsunginn enda hreint ótrúlegt til þess að hugsa að einhverjum skuli detta í hug að veita þolendum meðferð þar sem skjólstæðingnum er tjáð að búið sé að myrða sál hans/hennar.

,,Virðum trúarstökk þeirra sem freista þess að deila reynslu sinni. Hlustum á það sem þau hafa að segja, hættum að tala um alvarleika kynferðislegs ofbeldis á kostnað þolenda. Sálarmorð er mýta, vonin ekki“.

Hér má svo sjá þennan magnaða þátt í heild sinni:

–

SJ

| Taktu þátt | Óskast | Rannsókna- & heimildasafn |